شناسایی راهبردهای توانمندسازی اخلاقی روحانیون در مواجهه با تنوع فرهنگی

چکیده

هدف این پژوهش، شناسایی راهبردهای توانمندسازی اخلاقی روحانیون در مواجهه با تنوع فرهنگی با تأکید بر تجارب زیسته آنان در بافت‌های متنوع اجتماعی است. این مطالعه با رویکرد کیفی و با استفاده از روش تحلیل مضمون انجام شد. داده‌ها از طریق مصاحبه‌های نیمه‌ساختاریافته با ۱۵ نفر از روحانیون فعال در مناطق فرهنگی متنوع شهر تهران گردآوری شد. نمونه‌گیری به‌صورت هدفمند و تا رسیدن به اشباع نظری ادامه یافت. تحلیل داده‌ها با استفاده از نرم‌افزار NVivo و از طریق مراحل کدگذاری باز، محوری و گزینشی صورت گرفت. تحلیل داده‌ها منجر به استخراج سه مقوله اصلی شامل: «خودآگاهی اخلاقی در مواجهه با تفاوت فرهنگی»، «مهارت‌های ارتباطی در تعامل با فرهنگ‌های مختلف» و «راهبردهای عملی توانمندسازی اخلاقی» شد. هر مقوله دارای زیرمقوله‌هایی همچون بازاندیشی در باورهای دینی، همدلی میان‌فرهنگی، نهادسازی حمایتی، آموزش مستمر، و الگوبرداری از سیره نبوی بود. نقل‌قول‌های مشارکت‌کنندگان نشان داد که تجربه‌های میدانی و بازتاب درونی نقش مهمی در ارتقای توان اخلاقی دارند. یافته‌ها نشان می‌دهد که توانمندسازی اخلاقی روحانیون در بستر تنوع فرهنگی، نیازمند رویکردی ترکیبی از بازنگری فردی، توسعه مهارت‌های میان‌فرهنگی و حمایت نهادی است. نتایج می‌تواند در طراحی برنامه‌های آموزشی و سیاست‌گذاری فرهنگی نهادهای دینی مورد استفاده قرار گیرد.